Lipéadú táirge
- Réamhrá
- Rules covering food labelling
- Rialacha a bhaineann le lipéadú alcóil
- Rialacha a bhaineann le lipéadú táirgí eile
- Cé a chuireann rialacha lipéadaithe táirgí i bhfeidhm?
- Tuilleadh faisnéise
Réamhrá
Insíonn lipéid ar tháirgí duit faoi shaintréithe an táirge.
Tá lipéadú cruinn ar tháirgí tábhachtach:
- Chun tú a chur ar an eolas faoi tháirgí a cheannaíonn tú
- Cabhrú leat roghanna a dhéanamh bunaithe ar fhíricí
- Chun cabhrú leat táirgí a úsáid go sábháilte
Tá rialacha maidir le lipéadú táirgí leagtha amach i ndlí na hÉireann agus an AE ionas go mbeidh an fhaisnéis a fhaigheann tú ar phacáistiú cruinn, gan a bheith míthreorach agus sábháilte.
Tugtar ceanglais éigeantacha faisnéise ar na rialacha seo (a chaithfidh a bheith ar an lipéad). Tá ceanglais éigeantacha faisnéise ann maidir le bia, teicstílí agus coisbheart. Tá réimsí eile clúdaithe freisin – féach ‘Lipéadú táirgí eile’ thíos.
Ní mór do mhonaróirí táirgí rialacha maidir le lipéadú táirgí a leanúint. Ní éilíonn an dlí roinnt faisnéise ar lipéid táirgí ach cuireann an monaróir nó an miondíoltóir é seo go deonach. Mar shampla, níl treoracha maidir le conas bia a chócaráil nó a riar ag teastáil ach tá an fhaisnéis seo ar fhormhór na lipéid bia.
Rules covering food labelling
Tugann lipéid bia faisnéis duit amhail an luach cothaitheach, an meáchan, na comhábhair, an tír thionscnaimh, dáta úsáide, agus rabhaidh ailléirginí. Tá rialacha ar fud an AE maidir le faisnéis bhia a chaithfidh a bheith ar lipéid bia.
Cé go mbaineann na rialacha seo le gach cineál táirgí bia, tá rialacha breise maidir le lipéadú ag cineálacha eile bia.
Iasc
Ní mór faisnéis maidir leis na nithe seo a leanas a bheith sna lipéid do tháirgí éisc agus dobharshaothraithe (iasc saothraithe)
- Ainm tráchtála agus eolaíoch an speicis
- Dá mbeadh greim fuartha air ar muir nó i bhfionnuisce
- Má bhí sé díreoite
Tá tuilleadh faisnéise ag an gCoimisiún Eorpach do thomhaltóirí ar na rialacha a bhaineann le táirgí iascaigh.
Orgánach
Ní mór do tháirgí a bheith deimhnithe mar tháirgí orgánacha ag comhlacht údaraithe iniúchta agus deimhniúcháin i ngach Ballstát. In Éirinn, tá roinnt comhlachtaí cigireachta orgánach ceadaithe ag an Roinn Talmhaíochta, Bia agus Mara.
Clúdaítear rialacha maidir le húsáid an fhocail 'orgánach' ar lipéad bia i Rialachán CE Uimh. 834/2007 ón gComhairle. Ní féidir ach le táirgeoirí a chomhlíonann na rialacha seo lógó orgánach an AE a úsáid.
Tá tuilleadh faisnéise ag an Roinn faoi lipéadú orgánach.
Cóirthrádáil
Ciallaíonn Marc Cóirthrádála gur táirgeadh táirge de réir caighdeáin a comhaontaíodh go hidirnáisiúnta agus tá sé seo deimhnithe go neamhspleách ag FLOCERT. Tá táirgí Cóirthrádála cothrom go sóisialta agus go heacnamaíoch agus freagrach ó thaobh an chomhshaoil de. Tá tuilleadh faisnéise ag Cóirthrádáil Éireann faoin Marc Cóirthrádála.
Tá tuilleadh faisnéise ag Údarás Sábháilteachta Bia na hÉireann (FSAI) faoi lipéadú faisnéise bia.
Rialacha a bhaineann le lipéadú alcóil
Ní mór neart alcóil a thaispeáint má tá níos mó ná 1.2% alcól i ndeoch. Is gnách é seo a thaispeáint ar lipéid mar alcól de réir toirte (%ABV). Ní chaithfidh deochanna a bhfuil níos mó ná 1.2% alcól iontu na rialacha maidir le comhábhair agus cothú a liostú a chomhlíonadh.
Athruithe ar rialacha maidir le lipéadú alcóil
Síníodh na Rialacháin Sláinte Poiblí (Alcól) (Lipéadú) 2023 ina dhlí an 26 Bealtaine 2023.
Déanfaidh lipéid alcóil
- An cion calraí agus gram an alcóil sa táirge a lua
- Rabhadh a thabhairt faoin mbaol alcól a ól agus tú ag iompar clainne
- Rabhadh a thabhairt maidir leis an mbaol galar ae agus ailsí marfach ó ól alcóil
Beidh feidhm ag an dlí ón 22 Bealtaine 2026, chun am a thabhairt do ghnólachtaí ullmhú don athrú.
Chun tuilleadh eolais a fháil tabhair cuairt ar askaboutalchohol.ie.
Rialacha a bhaineann le lipéadú táirgí eile
Tá rialacha eile maidir le lipéadú táirgí éagsúla eile a dhíoltar in Éirinn agus san AE.
Marcáil CE
Is ráthaíocht ó mhonaróir é an marc CE ar tháirge go gcomhlíonann an táirge gach Treoir ón AE agus na caighdeáin sláinte, sábháilteachta agus cosanta comhshaoil a bhaineann leis an táirge sin. Baineann an Comhartha CE le táirgí a dhéantar lasmuigh den AE ach a dhíoltar ar mhargadh an AE.
Is lipéad dronuilleogach bán é ar a bhfuil na litreacha ‘CE’ i litreacha dubha. Tá sé ag teastáil ar tháirgí lena n-áirítear bréagáin, táirgí leictreacha, agus fearais gháis. Tá tuilleadh faisnéise ag an gCoimisiún Eorpach faoin mharcáil CE. Is féidir leat tuilleadh a léamh faoi shábháilteacht táirgí.
Lipéadú teicstíle
Ní mór faisnéis a thaispeáint ar na lipéid ar tháirgí teicstíle a dhíoltar san AE:
- Comhdhéanamh ábhartha an táirge teicstíle (ar a dtugtar an t-ábhar snáithíneach)
- Ainmneacha agus tuairiscí snáithíní
- Céatadáin na n-ábhar atá sa mhír (mar shampla, féadfar éadaí a lipéadú mar ‘100% cadás’ nó ‘50% olann, 50% aicrileach’).
Tá feidhm ag na rialacha maidir le táirgí atá déanta go hiomlán de shnáithíní teicstíle amhail éadaí, cuirtíní nó línéadach leapa. Tá feidhm aige freisin maidir le táirgí a bhfuil ar a laghad 80% de chomhpháirteanna teicstíle iontu amhail troscán, lámhainní, scáthanna fearthainne agus clúdaigh scáthanna gréine.
Tá na rialacha maidir le lipéadú teicstíle leagtha amach in S.I. 142 de 2012.
Tá sé molta ag cód cleachtais tionscail treoracha cúraim a chur ar lipéid teicstílí ach níl sé riachtanach de réir an dlí.
Déanann an Coimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC) na rialacha maidir le lipéadú teicstíle a fhorfheidhmiú agus tá tuilleadh faisnéise aige faoi rialacháin um lipéadú teicstíle
Lipéadú coisbheart
Deir an dlí nach mór lipéad a bheith ar choisbheart ar a bhfuil an fhaisnéis seo a leanas:
- Na príomhábhair (a dhéanann suas 80% ar a laghad%) a úsáidtear le haghaidh an tsín uachtair, líneáil agus sock, agus seachtrach
- Mura bhfuil aon ábhar amháin freagrach as 80% ar a laghad den choisbheart, ní mór an dá phríomhábhar as a bhfuil sé déanta a lua ar an lipéad (mar shampla, ‘20% rubar, 60% leathair)
Ba chóir an lipéad a cheangal ar cheann amháin ar a laghad den phéire bróga agus is féidir é a bheith ar an bpacáistiú freisin.
Caithfidh an fhaisnéis ar lipéid choisbheart a bheith soiléir agus cruinn. Ní mór don mhonaróir nó don allmhaireoir san AE na lipéid agus an fhaisnéis ar lipéid a sholáthar. Ní mór don mhiondíoltóir a chinntiú go bhfuil an lipéad ceart ar choisbheart a dhíolann siad.
Tá na rialacha maidir le lipéadú ar choisbheart a dhíoltar san AE leagtha amach in S.I. 63 de 1996.
Déanann an CCPC na rialacha maidir le lipéadú coisbhirt a fhorfheidhmiú.
Táirgí cosmaideacha
Ní mór faisnéis áirithe a thaispeáint ar lipéid ar tháirgí cosmaideacha lena n-áirítear:
- Na comhábhair
- Bearta sábháilteachta maidir le húsáid an táirge
- Íosdáta fanfaidh an táirge sábháilte le húsáid
Tá na rialacha maidir le lipéadú cosmaidí a dhíoltar san AE leagtha amach in S.I. Uimh. 440 de 2013.
Tá tuilleadh faisnéise ag an Údarás Rialála Táirgí Sláinte (HPRA) faoi lipéadú cosmaidí agus faoi shábháilteacht cosmaidí.
Lipéadú guaise
Más rud é go bhféadfadh contúirt a bheith ag baint le táirge, substaint nó meascán sa táirge nó sa phacáistíocht, ní mór rabhadh guaise a chur ar an lipéadú.
Is féidir faisnéis ar ghuaiseacha a bheith trí shiombail ghuaise nó trí fhocail (mar shampla, ‘Rabhadh’ nó ‘Contúirt’).
Tá na rialacha maidir le lipéadú guaise leagtha amach i Rialachán CPL 1272/2008/EC agus tá sé mar aidhm acu oibrithe, tomhaltóirí agus an comhshaol a chosaint.
Tá tuilleadh faisnéise ag an Údarás Sláinte agus Sábháilteachta (HSA) ar lipéid ghuaise agus sampla de lipéad guaise.
Cé a chuireann rialacha lipéadaithe táirgí i bhfeidhm?
Déanann roinnt eagraíochtaí faireachán agus forfheidhmiú ar na rialacha maidir le lipéadú táirgí.
Féadfaidh tú gearán a dhéanamh leis na comhlachtaí seo a leanas má chreideann tú nach gcomhlíonann táirge na rialacha lipéadaithe:
| Cineál lipéid | Cé atá freagrach |
| Lipéadú táirgí bia | Údarás Sábháilteachta Bia na hÉireann |
| Lipéadú teicstíle agus imní ghinearálta maidir le sábháilteacht nó cearta tomhaltóirí | An Coimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC) |
| Marcáil CE | An tÚdarás um Chaighdeáin Náisiúnta na hÉireann (NSAI) |
| Lipéadú cosmaidí | An tÚdarás Rialála Táirgí Sláinte (HPRA) |
| Lipéadú guaiseacha | An tÚdarás Sláinte agus Sábháilteachta (HSA) |