Rialacha maidir le praghsáil
- Réamhrá
- Praghsáil táirgí agus seirbhísí
- Rialacha maidir leseirbhísí agus gnólachtaí sonracha
- Cé a fhorfheidhmíonn na rialacha maidir le praghsáil?
- Na dlíthe maidir le praghsáil
- Tuilleadh faisnéise
Réamhrá
Go ginearálta bíonn saoirse ag gnólachtaí a gcuid praghsanna féin a shocrú le haghaidh táirgí agus seirbhísí.
Déantar é seo chun iomaíocht a chur chun cinn i measc miondíoltóirí agus soláthraithe seirbhíse agus chun cleachtais fhrithiomaíocha a chosc a bhféadfadh go n-íocfadh tomhaltóirí praghsanna níos airde dá bharr.
Tá rialacha dochta ann maidir leis an gcaoi ar cheart faisnéis faoi phraghsáil a thaispeáint ionas gur féidir leat praghsanna a chur i gcomparáid agus cinneadh eolasach a dhéanamh maidir le ceannach. Tá rialacha níos sainiúla ann do roinnt gnólachtaí ar nós tithe tábhairne, bialanna agus gruagairí.
Tugtar achoimre ar an leathanach seo ar na príomhrialacha praghsála a chumhdaítear faoi dhlí na dtomhaltóirí.
Praghsáil táirgí agus seirbhísí
Clúdaíonn na rialacha maidir le praghsáil táirgí agus seirbhísí:
- Praghsáil shoiléir agus intuigthe
- Eolas faoin bpraghas iomlán
- Praghsanna díola
- Praghsanna le bheith cáin-chuimsitheach
- Praghsáil mhícheart nó mhíthreorach
Praghsáil shoiléir agus intuigthe
Leagann an dlí amach conas a chaithfidh trádálaithe praghsanna a thaispeáint. Clúdaíonn praghsanna an praghas díola, an praghas aonaid (praghas in aghaidh an aonaid tomhais), agus praghsanna laghdaithe (arna léiriú ag codán nó céatadán den phraghas roimhe seo).
Caithfidh praghsanna a bheith:
- Sofheicthe agus intuigthe
- Inaitheanta go héasca mar an praghas
- In aice leis an táirge, nó in aice leis an tuairisc ar an táirge (le haghaidh díolacháin ar líne)
- Ar taispeáint in Euro. Is féidir le siopaí praghsanna in airgeadraí eile a thaispeáint freisin (mar shampla, Steirling) agus ní gá gur comhshó díreach ar phraghas an Euro é.
Ní mór praghsanna aonaid táirgí a dhíoltar de réir meáchain, toirte nó tomhais a thaispeáint go soiléir freisin (mar shampla, praghas ar lítear nó cileagram, méadar nó míle cearnach).
Is bealach coitianta do thrádálaithe chun praghsanna a thaispeáint é ná úsáid a bhaint as lipéad ciumhais seilf (SEL). Mura bhfuil an trealamh ag trádálaí chun SELanna a phriontáil nó chun scanadh pointe díola a dhéanamh, is féidir leo greamáin praghais a úsáid ar na hearraí, nó díreach liosta praghsanna a thaispeáint in aice leis na hearraí.
Eolas faoin bpraghas iomlán
Ní mór do thrádálaithe faisnéis a thabhairt duit faoin bpraghas iomlán, lena n-áirítear aon chánacha, agus má tá táillí breise i gceist (cosúil le táillí seachadta nó poist) Faigh tuilleadh faisnéise faoi shiopadóireacht ar líne.
Praghsanna díola
Caithfidh praghsanna díola an praghas roimh ré a thaispeáint. Is é an praghas roimh ré an praghas is ísle a raibh na hearraí ar díol dó sna 30 lá roimh an díolachán. Mar shampla, níor cheart go mbeadh teilifís a fógraíodh mar ‘€1400, €900 anois’ ar fáil ar feadh níos lú ná €1400 sna 30 lá sular thosaigh an díolachán.
Is ionann do chearta tomhaltóirí nuair a cheannaíonn tú i ndíolachán agus a bhíonn ag aon tráth eile. Tá tuilleadh faisnéise ag an gCoimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC) ar shiopadóireacht sna díolacháin.
Níl cead ag trádálaithe tairiscintí teoranta bréagacha a úsáid, áit a n-insítear duit nach mbeidh tairiscint ar fáil ach ar feadh tréimhse teoranta agus ní mar sin atá an cás. Faigh tuilleadh faisnéise faoi chleachtais éagóracha díolacháin.
Praghsanna le bheith cáin-chuimsitheach
Ní mór gach cáin a áireamh i bpraghsanna táirgí agus seirbhísí, lena n-áirítear Cáin Bhreisluacha (CBL), I gcás seirbhísí cosúil le teileafón nó leictreachas, is féidir CBL a thaispeáint ar leithligh, a luaithe is léir an méid iomlán a bheidh ort a íoc.
Is féidir le táirgí atá dírithe ar chustaiméirí gnó amháin (díolacháin gnó-go-gnó) praghsanna a thaispeáint nach n-eisiann CBL. Féadfar ‘trádáil amháin’ a mharcáil orthu.
Praghsáil mhícheart nó mhíthreorach
Ní fhéadfaidh trádálaithe praghsanna bréagacha nó míthreoracha a thaispeáint. Má dhéanann trádálaí botún agus tá an praghas iarbhír níos mó ná an praghas a thaispeántar, ní mór an praghas ceart a insint duit sula n-íocann tú. Ní chaithfidh an trádálaí an táirge a dhíol leat go huathoibríoch ar an bpraghas is ísle. Caithfidh siad an botún a cheartú chomh luath agus is féidir. Is cion é don trádálaí níos mó ná an praghas ar taispeáint a ghearradh go feasach.
Má thugann tú faoi deara ina dhiaidh sin gur gearradh praghas níos airde ort ná mar a thaispeántar, cuir é seo in iúl don trádálaí. Is féidir leat aisíocaíocht iomlán a iarraidh nó difríocht sa phraghas.
Bíodh a fhios agat nuair a cheannaíonn tú ar líne gur minic a fhorchoimeádann téarmaí an chonartha an ceart an t-idirbheart a chur ar ceal i gcás ina bhfuil fíorearráid phraghsála nó earráid shoiléir ann.
Rialacha maidir leseirbhísí agus gnólachtaí sonracha
Rialú praghais le haghaidh seirbhísí áirithe
Tá roinnt seirbhísí ann ina rialaítear praghsanna. Áirítear ar na seirbhísí seo:
- Leictreachas: Seiceálann an Coimisiún um Rialáil Fóntas (CRU) na praghsanna a ghearrann soláthraithe fuinnimh chun custaiméirí a chosaint ar ró-phraghasú, praghas-socrú agus chun a chinntiú go bhfuil leibhéal sláintiúil iomaíochta san earnáil. Is é CRU an comhlacht reachtúil atá freagrach as rialáil na hearnála fuinnimh agus uisce in Éirinn.
- Roinnt seirbhísí teileachumarsáide agus poist: Mar shampla, déanann ComReg monatóireacht ar chomhlíonadh An Post lena dhualgais dhlíthiúla mar sholáthraí seirbhíse uilíche maidir le praghas na seirbhísí
- Seirbhísí airgeadais: Ní gá do sholáthróirí iarratas a dhéanamh ar fhaomhadh le haghaidh athruithe praghais mar athrú ar tháillí bainc nó rátaí úis, ach ní mór dóibh insint do Bhanc Ceannais na hÉireann faoi aon athruithe.
Is féidir leat tuilleadh faisnéise a fháil faoi eagraíochtaí um chosaint tomhaltóirí.
Rialacha taispeána praghsanna do ghnólachtaí áirithe
Caithfidh roinnt gnólachtaí rialacha sonracha a leanúint maidir le praghsanna a thaispeáint.
Áirítear ar na rialacha seo:
| Cineál gnó | Rialacha maidir le praghsáil |
| Pubs, bars and other licensed premises (other than off-licences, where the normal rules for other types of shops apply) |
Two lists of drinks prices must be displayed – a full list of all items sold and a summary list of the 16 most popular drinks for sale. The 16-drink list must be clearly displayed either inside or directly outside the entrance to the premises.
If there are different prices in different areas of the licensed premises (for example, prices for drinks in the lounge and in the bar) these notices need to be displayed prominently in all areas where the products are sold.
If the prices change after a certain time (for example, after 11pm), this also needs to be displayed on the notice
These rules are in the Retail Price (Beverages in Licensed Premises) Display Order, 1999. |
| Restaurants, cafés, fast food outlets, hotels and other business that sell food for eating on their premises |
A full price list of food items must be displayed
The notice should be clear and visible immediately outside or directly inside where the food is served
For hotels or licensed premises where food is being served in some areas, the notice can be displayed either at the entrance to the premises or at the entrance to the catering area
Restaurants do not have to provide menus, but if they do, the prices should be the same as the prices displayed outside or at the entrance
Any extra charges that apply, such as service or cover charges, must also be stated clearly on the notice
If takeaways do not display items on a price list, the price must be displayed either on the goods or near them
These rules are in the Retail Prices (Food in Catering Establishments) Display Order, 1984. |
| Tithe tábhairne, beáir agus áitribh cheadúnaithe eile (seachas <br>eischeadúnais, i gcás ina bhfuil feidhm ag na gnáthrialacha <br>maidir le cineálacha eile siopaí) |
A notice of prices that shows price per litre of petrol or diesel must be clearly visible from the side of the road
The notice must be in writing and be at least 20cm in height
The actual price charged at the petrol pump must match the price displayed
These rules are in the Retail Prices (Diesel and Petrol) Display Order, 1997. |
| Ní mór dhá liosta de phraghsanna deochanna a thaispeáint – liosta iomlán de<br> na hearraí go léir a díoladh agus liosta achomair de na 16 dheoch is mó tóir <br>ar díol. Ní mór an liosta 16-deoch a thaispeáint go soiléir laistigh nó díreach lasmuigh <br>de bhealach isteach an áitribh. <br>Má tá praghsanna difriúla i limistéir éagsúla den áitreabh <br>ceadúnaithe (mar shampla, praghsanna ar dheochanna sa tolglann agus sa <br>bheár) ní mór na fógraí seo a thaispeáint go feiceálach i ngach limistéar<br> ina ndíoltar na táirgí. <br>Má athraíonn na praghsanna tar éis am áirithe (mar shampla, tar éis <br>11pm), ní mór é seo a thaispeáint ar an bhfógra freisin. <br><br>Tá na rialacha seo san Ordú <br>Taispeána Praghsanna Miondíola (Deochanna in Áitreabh Ceadúnaithe), 1999. |
A notice showing the charges for every service provided must be displayed
The notice must be visible from the street or immediately inside the entrance to the premises
These rules are in the Charges (Hairdressing) Display Order, 1976. |
| Bialanna, caiféanna, asraonta mearbhia, óstáin agus<br>gnó eile a dhíolann bia lena ithe ar a n-áitreabh |
The total price must be clearly stated in every advert for airfares
The total price must include all charges, including taxes
Any restrictions that apply must be clearly stated in the advert (for example, the airfare only applies to flights between certain dates and times)
These rules are in the Consumer Information (Advertisements for Airfares) Order 2000. |
| Ní mór liosta praghsanna iomlán de mhíreanna bia a thaispeáint<br>Ba cheart go mbeadh an fógra soiléir agus sofheicthe díreach lasmuigh nó <br>díreach laistigh den áit a ndéantar an bia a sheirbheáil<br>I gcás óstáin nó áitribh cheadúnaithe ina bhfuil bia á sheirbheáil i gceantair<br> áirithe, is féidir an fógra a thaispeáint ag bealach isteach an áitribh nó ag an mbealach isteach<br> chuig an limistéar lónadóireachta.<br>Ní chaithfidh bialanna biachláir a sholáthar, ach má dhéanann siad, ba cheart go mbeadh na praghsanna mar an gcéanna leis na praghsanna a thaispeántar<br> lasmuigh nó ag an<br>mbealach isteach<br>Ní mór aon táillí breise atá i bhfeidhm, <br>mar tháillí seirbhíse nó clúdaigh, a lua go soiléir ar an bhfógra freisin<br>Mura dtaispeántar earraí beir leat ar liosta praghsanna,<br>ní mór an praghas a thaispeáint ar na hearraí nó in aice leo<br><br>Tá na rialacha seo san Ordú Taispeána<br> Praghsanna Miondíola (Bia in Ionaid Lónadóireachta), .i. |
A written advert must indicate the admission price
Any additional charge, and why it is applied, must be stated separately in either monetary or percentage terms – for example, an extra charge for paying by credit card must be stated
For all other forms of advertising the admission price must be stated together with notice that you may have to pay an additional charge in certain circumstances
These rules are in the Consumer Information (Advertisements for Concert or Theatre Performances) Order 1997. |
| Stáisiúin seirbhíse |
Dentists must display private fees in a place where patients can view them before consultation
For certain specified procedures a single fee should apply
The fee for certain other procedures should be shown as a range with both the minimum and maximum fee clearly stated
For all other treatments, an estimate of the cost should be provided, and the patient must consent to the cost before treatment starts
These rules are set out in the Dental Council's Code of Practice.
|
Cé a fhorfheidhmíonn na rialacha maidir le praghsáil?
Tá ról ag an gCoimisiún um Iomaíocht agus Cosaint Tomhaltóirí (CCPC) chun iomaíocht a chur chun cinn agus comhlíonadh le dlí na hiomaíochta agus tomhaltóirí a imscrúdú, a fhorfheidhmiú agus a spreagadh.
Ar cheann d’aidhmeanna dhlí na hiomaíochta tá cosc a chur ar chleachtais fhrithiomaíocha a bhféadfadh go n-íocfadh tomhaltóirí praghsanna níos airde. Áirítear le cleachtais fhrithiomaíocha:
- Socrú praghsanna: i gcás ina n-aontaíonn gnólachtaí a dhíolann an t-earra nó an tseirbhís chéanna cad iad na praghsanna ar cheart a ghearradh ar tháirge nó ar sheirbhís
- Ceangail:i gcás ina nasctar táirgí éagsúla le chéile chun rogha na dtomhaltóirí a chosc
- Cothabháil praghsanna athdhíola: i gcás nach bhfuil cead ag athdhíoltóirí praghsanna a shocrú go neamhspleách
Má tá gearán agat faoi phraghsáil aon earra agus seirbhíse, ba cheart duit gearán a dhéanamh go díreach leis an trádálaí ar dtús. Faigh tuilleadh faisnéise faoi conas gearán a dhéanamh.
Is féidir leat gearán a dhéanamh leis an CCPC má cheapann tú nach bhfuil trádálaí ag cloí le dlíthe iomaíochta agus tomhaltóirí nó leis na dlíthe a bhaineann le taispeáint praghsanna.
Is féidir leat tuilleadh faisnéise a fháil faoi cad é a dhéanann an CCPC.
Na dlíthe maidir le praghsáil
Áirítear ar na dlíthe maidir le praghsáil:
Tuilleadh faisnéise
Tá tuilleadh faisnéise ag an CCPC maidir le praghsáil.
Faigh tuilleadh faisnéise faoi do chearta tomhaltóirí agus rialacha fógraíochta.