Stádas pósta agus Oidhreacht

Nuair a fhaigheann do pháirtí bás, d’fhéadfadh go mbeadh d’oidhreacht uathu ag brath ar cibé an raibh tú pósta lena chéile nó nach raibh (nó i bpáirtnéireacht shibhialta).

Mura raibh tú pósta nó i bpáirtnéireacht shibhialta, ní fhéadfaidh tú oidhreacht a fháil ó do pháirtí ach má d’fhág siad tiomnacht duit in uacht bhailí. Léigh faoi uacht a dhéanamh in Éirinn.

• Tá tú i dteideal é seo fiú:
• Mura raibh uacht déanta acu
• Má bhí uacht acu ach tá sí neamhbhailí
• Má bhí uacht bhailí acu, ach ní fhágann sé aon rud na mórán duit

Ar an gcaoi chéanna, d’fhéadfadh tionchar a bheith ag stádas pósta do pháirtí éagtha ar chearta a leanaí ar oidhreacht.

Míníonn an leathanach seo do chearta ar oidhreacht chéile, chomh maith leis na rialacha maidir le hoidhreacht a leanaí.

Chun faisnéis a fháil faoin gcaoi a dtéann comhpháirtíocht shibhialta i bhfeidhm ar do cheart oidhreachta, léigh ár ndoiciméad ar chomhpháirtíocht shibhialta agus ar oidhreacht.

Má fhaigheann do chéile bás, beidh do sciar den oidhreacht ag brath ar 2 fhachtóir, mura bhfuil do theidlíochtaí tugtha suas agat cheana féin:

1. Cibé an bhfuil uacht bhailí ann nó nach bhfuil, agus
2. Cibé an bhfuil aon leanaí ag do chéile marbh nó nach bhfuil

Tá tú i dteideal eastát iomlán do chéile (a sealúchais go léir) más rud é:

1. Nach bhfuil aon uacht ann nó tá an uacht neamhbhailí, agus
2. Nach raibh leanaí ná garpháistí ag do chéile marbh

Tá tú i dteideal dhá thrian dá (h)eastát (sealúchais) más rud é:

1. Nach bhfuil aon uacht ann nó tá an uacht neamhbhailí, agus
2. Bhí leanaí nó garpháistí ag do chéile marbh

Tá tú i dteideal leath a (h)eastáit (sealúchais) más rud é:

1. Go bhfuil uacht bhailí ann, agus
2. Nach raibh leanaí ná garpháistí ag do chéile marbh

Má dheonaítear níos mó ná leath duit san uacht, féadfaidh tú an méid atá leagtha amach san uacht a éileamh.

Tá tú i dteideal aon trian dá (h)eastát (sealúchais) más rud é:

1. Go bhfuil uacht bhailí ann, agus
2. Bhí leanaí nó garpháistí ag do chéile marbh .

Má dheonaítear níos mó ná aon trian duit san uacht, féadfaidh tú an méid atá leagtha amach san uacht a éileamh.

Do sciar ceart dlíthiúil a fháil

Má tá uacht ann agus má tá seiceadóir ceaptha, déileálann an seiceadóir leis an eastát. Ciallaíonn sé seo go gcaithfidh siad a chinntiú go bhfuil tú (an céile/páirtí sibhialta) ar an eolas faoi do cheart ar sciar ceart dlíthiúil agus caithfidh siad an t-eastát a dháileadh de réir na huachta agus an dlí. Níor chóir go mbeadh ort dul chun na cúirte chun an sciar seo a fháil.

Má d’fhág do chéile nó do pháirtí sibhialta bronntanas duit ina uacht, féadfaidh tú a roghnú glacadh leis an mbronntanas in ionad do sciar ceart dlíthiúil. De rogha air sin, féadfaidh tú éileamh a dhéanamh ar do sciar ceart dlíthiúil (agus an bronntanas sonrach mar chuid den sciar ceart dlíthiúil sin, más lú luach é ná an sciar ceart dlíthiúil).

Caithfidh seiceadóir do chéile a rá leat i scríbhinn faoi do cheart rogha a dhéanamh idir an dá rogha seo. Caithfidh tú do sciar ceart dlíthiúil a iarraidh laistigh de 6 mhí tar éis duit a bheith curtha ar an eolas, nó laistigh de 12 mhí ón Deonú Ionadaíochta a thógáil amach.

Idirscaradh neamhfhoirmiúil

Má bhí tú féin agus do chéile i bhur gcónaí óna chéile, ach mura raibh comhaontú foirmiúil idirscartha nó colscaradh agat, is céilí faoin dlí tú i gcónaí. Ciallaíonn sé seo go bhfuil tú fós i dteideal an sciar iomchuí d’eastát (sealúchais) do chéile éagtha.

Idirscaradh dlíthiúil

Má tá comhaontú foirmiúil idirscartha agat idir tú féin agus do chéile, b’fhéidir go ndearna tú do chearta comharbais a thréigean nó a shéanadh (a thabhairt suas).

Ar an gcaoi chéanna, má dheonaigh an chúirt foraithne idirscartha breithiúnach duit, múchfar (cuirfear deireadh le) do chearta comharbais má dhéanann an chúirt ordú chun é sin a lua.

Mura bhfuil tú cinnte faoi do chearta comharbais tar éis scaradh, déan teagmháil le d’aturnae chun comhairle a fháil.

Colscaradh

Má tá tú colscartha, de ghnáth ní bhíonn tú i dteideal aon oidhreachta ó d’iarchéile nuair a fhaigheann siad bás, mura bhfágann siad rud éigin duit in uacht bhailí.

Tá cearta comhionanna ag leanaí tuismitheoirí pósta agus neamhphósta araon oidhreacht a fháil óna dtuismitheoirí. Mar sin féin, b’fhéidir go mbeidh ar leanaí tuismitheoirí neamhphósta atharthacht a chruthú má dhéantar díospóid fúthu. D’fhéadfadh stádas pósta a dtuismitheora éagtha dul i bhfeidhm ar chearta oidhreachta leanaí.

Tá leanaí (bídís mionaoiseach nó fásta) i dteideal an eastáit iomláin a roinnt go cothrom eatarthu más rud é:

1. Nach bhfuil aon uacht ann nó tá an uacht neamhbhailí, agus
2. Nach raibh a tuismitheoir marbh pósta, nó tá a c(h)éile marbh cheana féin

Mar sin féin, níl leanaí i dteideal ach aon trian den eastát roinnte go cothrom eatarthu más rud é:

1. Nach bhfuil aon uacht bhailí ann nó tá an uacht neamhbhailí, agus
2. Go raibh an tuismitheoir marbh pósta agus maireann a chéile.

Níl aon cheart glan ag leanaí ar oidhreacht ó eastát a dtuismitheora má tá uacht bhailí déanta ag an tuismitheoir marbh.

Mura ndearnadh soláthar leordhóthanach duit (an leanbh)

Má chreideann leanbh (mionaoiseach nó duine fásta) nach ndearnadh soláthar dóthanach in uacht a dtuismitheora, is féidir leo iarratas a dhéanamh chun na cúirte. Déanfaidh an chúirt cinneadh an bhfuil “teipthe ag a thuismitheoir ina dhualgas morálta soláthar ceart a dhéanamh don leanbh de réir a acmhainne”.

Déantar gach cás a chinneadh de réir a thuillteanas féin agus féachann an chúirt ar an scéal ó thaobh tuismitheora “stuama agus cóir”. Ba cheart d’aon duine atá ag smaoineamh ar dhúshlán a thógáil ar uacht ar na forais seo tuairim dlí a fháil sula ndéanann sé iarratas chun na cúirte.

Comhairle dlí a fháil

Más mian leat tuilleadh faisnéise a fháil faoi do chearta oidhreachta, ba cheart duit comhairle dlí a lorg.

Dlíodóir a fhostú

Má roghnaíonn tú dlíodóir príobháideach a fhostú, bíodh a fhios agat nach bhfuil aon ráta seasta ar tháillí dlí.

Faigh roinnt luachana sula gcinnfidh tú cén dlíodóir atá le húsáid.

Is féidir leat sonraí teagmhála do dhlíodóirí ar fud na hÉireann a fháil Láithreán Gréasáin an Dlí-Chumainn.

Cúnamh dlíthiúil

Féadfaidh tú a sheiceáil an bhfuil tú incháilithe do chúnamh dlíthiúil trí theagmháil a dhéanamh leis an ionad dlí is gaire duit. Níl cúnamh dlíthiúil saor in aisce agus caithfidh gach duine ranníocaíocht a íoc i leith costas

Is eagraíocht neamhspleách, dheonach é FLAC (Ionaid Comhairle Dlí Saor In Aisce) a thairgeann clinicí comhairle dlí ar fud na tíre. Oibríonn na clinicí seo faoi rún, saor in aisce agus ta siad oscailte do chách.

Tá líne eolais agus atreoraithe ag FLAC le linn uaireanta oifige le haghaidh eolas dlí bunúsach.

Téigh i dteagmháil leis an Ionad Faisnéise do Shaoránaigh is gaire duit chun faisnéis a fháil faoi sheirbhísí FLAC i do cheantar.