Altramú

Ciallaíonn altramú aire a thabhairt do leanbh duine eile i do theach féin. Uaireanta ní féidir le leanbh maireachtáil lena theaghlach féin, ar bhonn gearrthéarmach nó fadtéarmach. D’fhéadfadh sé seo tarlú mar gheall ar bhreoiteacht sa teaghlach, bás tuismitheora, faillí, mí-úsáid nó foréigean sa teach. Uaireanta tarlaíonn sé toisc nach bhfuil an tuismitheoir nó an teaghlach ag déileáil leis. Tá sé mar sprioc i gcónaí go bhfillfidh leanbh a chuirtear faoi chúram altrama ar a theaghlach féin chomh luath agus is féidir, más féidir. Is féidir le daoine óga suas go dtí 18 mbliana d’aois a chothú.

Tá cúram altrama in Éirinn á rialú ag an Acht um Chúram Leanaí 1991 agus na Rialacháin um Chúram Leanaí (Leanaí a Shocrú i gCúram Altrama) 1995, arna leasú. Ina theannta sin, cinntíonn na Caighdeáin Náisiúnta um Chúram Altrama, 2003 (pdf) go dtugtar tacaíocht imleor do shocrúcháin chúraim altrama agus go bhfuil an cúram is fearr is féidir á fháil ag leanaí faoi chúram altrama.

I mí an Mheithimh 2022, bhí 89% de leanaí agus daoine óga faoi chúram an Stáit ina gcónaí le cúramóirí altrama. As na 5,219 leanbh faoi chúram altrama, bhí 61.9% (3,230) faoi chúram altrama ginearálta, bhí 28.8% (1,504) faoi chúram altrama gaolta agus cuireadh an 9.3% eile (485) le gníomhaireachtaí altrama neamhreachtúla (príobháideach).

Buiséad 2024 - Liúntas Cúraim Altrama

I mí na Samhna 2024, méadófar an Liúntas Cúraim Altrama do leanaí faoi 12 bhliain d’aois go €400 in aghaidh na seachtaine, agus méadófar an Liúntas Cúraim Altrama do leanaí 12 bliana d’aois agus níos sine go €425 in aghaidh na seachtaine.

Beidh leanaí altramais in ann leas a bhaint as tairseach Grúpa B um Cháin Fháltas Caipitiúil bunaithe ar a ngaol lena dtuismitheoirí altrama. Tá gá le reachtaíocht chun tús a chur leis an athrú seo – táthar ag súil go bhfoilseofar na sonraí sa Bhille Airgeadais 2024 .

Déanann Tusla, an Ghníomhaireacht um Leanaí agus an Teaghlach, teaghlaigh altrama a mheasúnú, a earcú agus a oiliúint de réir riachtanais an cheantair. Cuireann Tusla leanaí ar fáil freisin le teaghlaigh altramais atá earcaithe agus oilte ag gníomhaireachtaí neamhreachtúla. Is gníomhaireacht neamhreachtúil é Tusla atá freagrach as gach leanbh faoi chúram. Féadfaidh Tusla tacaíocht a sholáthar don teaghlach altrama freisin.

Tá a oibrí sóisialta féin ag gach leanbh altrama a dhéanann monatóireacht ar fhás agus ar fhorbairt an linbh, agus a chinntíonn gurb é leas an linbh an tosaíocht i gcónaí. Tá a oibrí sóisialta féin ag gach teaghlach altrama freisin, a d’fhéadfadh a bheith tar éis cuidiú leis an teaghlach a mheas mar theaghlach oiriúnach do leanaí altrama agus a thacóidh leis an teaghlach ar feadh an téarma altrama. Cuid thábhachtach de ról an oibrí sóisialta is ea an caidreamh idir an leanbh altrama agus an teaghlach altrama a fhorbairt agus idir an leanbh altrama agus a theaghlach féin.

Ní hionann altramú linbh agus uchtú mar go bhfanann leanbh faoi chúram altrama i gcónaí mar chuid bhuan dá dteaghlach féin. Tá Tusla freagrach as an leanbh agus níl caomhnóireacht ag na tuismitheoirí altrama.

Is féidir leanaí a chur faoi chúram altramais ar 2 bhealach:

• Go deonach: Nuair a iarrann tuismitheoir nó teaghlach cúnamh ar Tusla, agus/nó
• Ordú cúirte: Nuair a chinneann breitheamh go bhfuil sé chun leasa an linbh é a chur faoi chúram Tusla.

Nuair a chuirtear leanbh faoi chúram altramais, sannann Tusla freagracht as an leanbh d’oibrí sóisialta. Bunaithe ar riachtanais agus imthosca an linbh, déanann Tusla cinneadh ar an gcineál altramais is oiriúnaí don leanbh.

Tá cineálacha éagsúla cúraim altrama ann ar féidir le cúramóirí ginearálta nó gaolta altrama a sholáthar, amhail cúram gearrthéarmach agus fadtéarmach. Is féidir cúram éigeandála, lae, faoisimh, príobháideach, ardtacaíochta nó cineálacha eile cúraim altrama a áireamh freisin.

Cúram altrama coibhneasta

Is éard is cúram altrama coibhneasta ann nuair a thagann duine ar nós ball teaghlaigh, cara teaghlaigh nó comharsa chun bheith ina thuismitheoir altrama don leanbh. De ghnáth, is éard is cúramóir altrama gaolta ann ná duine a raibh caidreamh ag an leanbh nó ag teaghlach an linbh leis sular ligeadh an leanbh isteach i gcúram. Déanann Tusla measúnú ar chúramóir altrama gaolta ar an mbealach céanna le gach tuismitheoir altrama eile.

Agus cinneadh á dhéanamh maidir le gaol a bheith ina thuismitheoir altrama don leanbh, breithneoidh Tusla cad atá chun leasa an linbh. Cuirfear san áireamh freisin sa mheasúnú riachtanais an linbh agus cumais agus oiriúnacht an chúramóra altrama gaolta le bheith ina thuismitheoir altrama.

Ag deireadh mhí an Mheithimh 2022, bhí beagnach 29% de na leanaí a bhí faoi chúram ina gcónaí le cúramóir altrama gaolta.

Cúram altrama ginearálta

Nuair nach féidir le Tusla gaol oiriúnach, nó duine a bhfuil aithne ag an leanbh air, a aimsiú chun cúram gaolta a sholáthar, cuireann siad leanbh faoi chúram altrama ginearálta. Tá na nithe seo a leanas ag cúramóir altrama ginearálta:

• Faofa ag Tusla
• Críochnaíodh próiseas measúnaithe
• Cuireadh ar an bpainéal de chúramóirí altrama faofa chun aire a thabhairt do leanaí faoi chúram

Tá go leor de na leanaí atá ina gcónaí faoi chúram altrama lena dteaghlaigh altrama ar feadh an chuid is mó dá saol. Tá socrúcháin níos giorra ag daoine eile.

Ag deireadh mhí an Mheithimh 2022, bhí beagnach 62% de na leanaí a bhí faoi chúram altrama ginearálta.

Cúram altrama lae

Is éard atá i gceist leis seo ná tuismitheoirí altrama atá oilte go speisialta ag soláthar cúram altrama do leanbh ar bhonn laethúil. Níl an leanbh scartha óna theaghlach, agus iad ag dul abhaile gach tráthnóna, ach baineann siad leas as an gcúram breise a chuirtear ar fáil sa teach altrama. Tugann an cineál seo cúraim deis do theaghlach an linbh déileáil le deacrachtaí gach lá de réir mar a thagann siad chun cinn. Is é aidhm cúram altrama lae gur féidir leis an leanbh filleadh abhaile ar bhonn lánaimseartha.

Cúram altrama gearrthéarmach

Is éard atá i gceist leis seo ná go dtugann teaghlach altrama cúram do leanbh ar feadh tréimhse gearr (ó sheachtain amháin go roinnt míonna). Tá sé mar aidhm ag an leanbh filleadh ar a theaghlach go lánaimseartha ag deireadh na tréimhse gearrthéarmacha. Uaireanta, áfach, féadfaidh an leanbh fanacht faoi chúram altrama ar bhonn níos fadtéarmaí.

Cúram altrama fadtéarmach

Is éard atá i gceist le cúram altrama fadtéarmach leanbh a bheith ag tabhairt aire do theaghlach altrama ar feadh roinnt blianta agus féadfaidh sé leanúint ar aghaidh go dtí go sroichfidh an leanbh aosacht.

Má tá tuismitheoirí altrama, lena n-áirítear tuismitheoirí altrama gaolta, ag tabhairt aire do leanbh ar feadh tréimhse leanúnaí 5 bliana ar a laghad, féadfaidh siad iarratas a dhéanamh chuig an gcúirt ar ordú. Féadfaidh an t-ordú, faoi réir coinníollacha, na cearta céanna, a bheag nó a mhór, a thabhairt do thuismitheoirí altrama chun cinntí a dhéanamh faoina leanaí. Mar shampla, beidh siad in ann toiliú a thabhairt do scrúduithe leighis agus síciatracha, cóireáil agus measúnuithe, agus iarratas a dhéanamh ar phas. Caithfidh na tuismitheoirí altrama toiliú a fháil ó Tusla, agus d’fhéadfadh go mbeadh toiliú na dtuismitheoirí nó na gcaomhnóirí ag teastáil uathu freisin. Tá sé seo leagtha amach faoi Alt 4 den Acht um Chúram Leanaí (Leasú) 2007.

Tar éis tréimhse ama, má thagann sé chun solais nach mbeidh sé indéanta an leanbh a thabhairt ar ais chuig a thuismitheoirí breithe nó a dteaghlach, féadfar a chinneadh go ndéanfaí freastal ar leas an linbh trí uchtú ag na tuismitheoirí altrama.

Nuair a chuirtear leanbh faoi chúram altrama ar bhonn laethúil, gearrthéarmach nó fadtéarmach, tá sé an-tábhachtach naisc a chothú lena c(h)eaghlach féin. Bíonn baint ag tuismitheoirí an linbh féin chomh fada agus is féidir leo agus coinnítear ar an eolas iad i gcónaí faoi conas atá ag éirí leis an leanbh. Feicfidh an leanbh a dteaghlach féin oiread agus is féidir agus cé go bhféadfadh sé go mbeadh cónaí orthu (fiú ar feadh tréimhse níos faide) le teaghlach eile, is iad féiniúlacht agus ainm an linbh féin.

I mí an Mheithimh 2022, bhí beagnach 4,000 cúramóir altrama ar an bpainéal de chúramóirí altrama ceadaithe in Éirinn. Is féidir le duine nó le teaghlach ar bith iarratas a dhéanamh chuig Tusla le go ndéanfaí measúnú orthu mar thuismitheoir altrama nó mar theaghlach altrama. Is grúpa ilghnéitheach iad cúramóirí altrama agus is féidir leo a bheith singil, pósta, i gcaidreamh comhghnéis, fostaithe, dífhostaithe, ar cíos, ar scor, nó faoi mhíchumas. Féadfaidh siad a bheith ó chultúir éagsúla, ó chúlraí eitneacha nó reiligiúnacha freisin.

Caithfidh cúramóir altrama a bheith in ann cóiríocht imleor agus oiriúnach a sholáthar don leanbh altrama. Sannann Tusla oibrí sóisialta chun measúnú oiriúnachta a dhéanamh. Áiríonn na measúnuithe seo bualadh le gach ball den teaghlach (go háirithe na tuismitheoirí altrama) thar roinnt míonna. Beidh teistiméireachtaí, grinnfhiosrúchán an Gharda Síochána agus toilteanas chun freastal ar oiliúint agus tacaíocht foghlama leanúnach ag teastáil freisin mar chuid den phróiseas seo. Faigh tuilleadh eolais ar a bhfuil ag teastáil le bheith i do chúramóir altrama ag tusla.ie.

Íocann Tusla liúntas bunúsach cothabhála le tuismitheoirí altrama agus le teaghlaigh. Cuireann an ghníomhaireacht struchtúir tacaíochta ar fáil freisin chun cabhrú leis an leanbh, an cúramóir agus an teaghlach le linn an téarma altramais, lena n-áirítear:

• Oiliúint don chúramóir altrama nó don teaghlach
• Idirchaidreamh leanúnach le hoibrithe sóisialta
• Árachas
• Cárta leighis don leanbh faoi chúram

Ón 1 Eanáir 2024, is mar seo a leanas an Liúntas Cúraim Altrama atá iníoctha do leanaí i socrúcháin cúraim altramais:

Is féidir liúntas a íoc idir 18 agus 21 bliain d’aois le daoine óga atá ag fágáil cúraim agus atá fós faoi oiliúint nó oideachas. I gcúinsí áirithe, féadfaidh an tacaíocht leanúint ar aghaidh ar feadh 2 bhliain eile má tá an duine ar chonair shoiléir oideachais nó oiliúna.

Tugtar Liúntas Iarchúraim Caighdeánaithe ar an liúntas seo. Tá raon tacaíochtaí eile ar fáil do gach duine óg a fhágann cúram, cibé an bhfuil siad in oideachas nó nach bhfuil. Is féidir leat tuilleadh faisnéise a fháil ar Thacaíocht Airgeadais in Iarchúram (pdf) ar shuíomh gréasáin Tusla.

Ní chuirtear liúntais chúraim altrama ó Tusla san áireamh sa tástáil mhaoine le haghaidh íocaíochtaí leasa shóisialaigh agus níl siad inchánach. D’fhéadfadh Méadú do Leanbh Cleithiúnach a bheith iníoctha freisin.

Buiséad 2024 - Liúntas Cúraim Altrama

I mí na Samhna 2024, méadófar an Liúntas Cúraim Altrama do leanaí faoi 12 bhliain d’aois go €400 in aghaidh na seachtaine, agus méadófar an Liúntas Cúraim Altrama do leanaí 12 bliana d’aois agus níos sine go €425 in aghaidh na seachtaine.

Beidh leanaí altramais in ann leas a bhaint as tairseach Grúpa B um Cháin Fháltas Caipitiúil bunaithe ar a ngaol lena dtuismitheoirí altrama. Tá gá le reachtaíocht chun tús a chur leis an athrú seo – táthar ag súil go bhfoilseofar na sonraí sa Bhille Airgeadais 2024 .

Sochar Linbh

Nuair a bhíonn leanbh curtha faoi chúram altrama ag Tusla, féadfar leanúint ar aghaidh ag íoc Sochar Linbh le máthair nó athair an linbh ar feadh tréimhse 6 mhí ó dháta socrúcháin an linbh. Féadfar an íocaíocht a aistriú ansin chuig an tuismitheoir(í) altrama ar choinníoll go bhfuil an leanbh faoina gcúram leanúnach ar feadh tréimhse 6 mhí.

Más spéis leat altramú agus gur mhaith leat teach a thairiscint do leanbh nó duine óg, ba chóir duit dul i dteagmháil le seirbhís altrama Tusla.

Is eagraíocht dheonach é Cumann Cúraim Altrama na hÉireann (IFCA) a oibríonn le Tusla ar fud na hÉireann chun altramú a chur chun cinn mar an rogha is fearr do leanaí nach bhfuil in ann maireachtáil lena dteaghlach féin. Cuireann an Cumann, trína líonra brainsí áitiúla ar fud na tíre, comhairle, faisnéis agus tacaíocht ar fáil do chúramóirí altrama. Ina theannta sin, tá leabhrán faisnéis (pdf) ag an gCumann dóibh siúd ar spéis leo tuilleadh faisnéis a fháil faoi altramú.